Dlaczego Unsound stał się najważniejszym polskim festiwalem?

Mateusz Kazula jest jednym z najciekawszych didżejów i producentów muzyki elektronicznej na polskiej scenie. Poprosiliśmy go, żeby wskazał, co decyduje o wyjątkowości Unsound Festivalu.

Wszystko zaczęło się w roku 2003 jako seria niezobowiązujących wydarzeń w małych krakowskich lokalach. Od tego czasu formuła urosła do tygodniowego święta muzyki elektronicznej i sztuk wizualnych. Może wydawać się zaskakujące, że tak postępowa idea rozwinęła się w konserwatywnym Krakowie, który zazwyczaj kojarzony jest z Piwnicą pod Baranami, zachowawczym Sacrum Profanum i Światowymi Dniami Młodzieży. Unsound bez żenady łączy w swoim programie energetyczne sety didżejskie z bardziej złożonymi performansami, zapraszając do współpracy tak legendarne postaci jak Brian Eno, Carl Craig czy Robert Henke. Co więcej, wiele projektów i kolaboracji zostało powołanych specjalnie na potrzeby festiwalu i dodaje mu prestiżu jako „instytucji" artystycznej i networkingowej. Wystarczy wspomnieć pomysł stworzenia perfum na bazie trzech kompozycji: basowej, noisowej oraz dronowej. „Ephemera", bo tak zatytułowano projekt, połączył wysiłki Tima Heckera, Bena Frosta, Kode 9 oraz genialnego perfumera Gezy Schoena.

Być może największą zaletą Unsoundu jest to, że zaczął się jako hobby i potem przerodził w organizację non-profit Tone - Muzyka i Nowe Formy Sztuki. Celem fundacji nie jest maksymalizacja zysku, stąd brak sponsora tytularnego i jakichkolwiek stricte komercyjnych skojarzeń. Pomysłodawcy współpracują z miejskimi władzami, choć nie zawsze jest to w smak lokalnej społeczności. W roku 2015 kuria zaprotestowała przeciwko koncertowi Current 93 w kościele św. Katarzyny. Z drugiej strony dzięki udostępnieniu publiczności wnętrz Hotelu Forum, ten ikoniczny, brutalistyczny obiekt zyskał drugie życie. Podobnie zaaranżowanie występów w słynnej kopalni soli w Wieliczce jest znakomitym przykładem na kompromis między zabytkowym środowiskiem a nowoczesną popkulturą.

Każda z pięciu ostatnich edycji Unsoundu miała wybrany motyw przewodni, były to w kolejności: „Horror", „Future Shock", „The End", „Interference", „The Dream" i „Surprise". Leitmotiv nie jest jedynie melodyjnym hasłem, które decyduje o identyfikacji wizualnej wydarzenia. W 2015 roku tytułowa "niespodzianka" w kluczowy sposób wpłynęła na odbiór całej imprezy. Założeniem była gra z konwencją line-upu poprzez całkowite zatajenie połowy występujących gości. W efekcie zaburzyło to typową dynamikę festiwalowego timetable, gdy większość słuchaczy przychodzi głównie na największe gwiazdy.

Wymuszało to od odbiorców pozbycia się stereotypowych oczekiwań oraz innego, bardziej czujnego słuchania. Mało która impreza odważyłaby się na taki krok, bo w dobie ogromnej spekulacji na hajpie i chwilowej rozpoznawalności, jak najwcześniejsze podanie informacji o przyjeżdżających artystach jest na wagę złota. Tutaj warto jeszcze wspomnieć o podejściu organizatorów do polskich muzyków. W przeciwieństwie do częstej praktyki festiwalowej, rodzimi twórcy nie są zapchajdziurami i nie występują w porach obiadowych. Równie ważna wydaje się dla Unsoundu polityka gender balance.

Unsound pozostaje w pewien sposób bezkonkurencyjny, bo nigdy nie do końca wiadomo, czego się po nim spodziewać. Pokonał już granice geograficzne, kuratorując eventy w Nowym Jorku, Londynie, Toronto czy Adelajdzie. Swojego innowacyjnego ducha wyeksportował również do Tbilisi, Batumi, Mińska, Pragi i Bratysławy. Mimo wszystko, Kraków wciąż pozostaje jego kwaterą główną i póki co nie zanosi się na żadne zmiany.